Ένα αεροπλάνο κάθε φορά που αλλάζει στάση κατά την πτήση, κινείται γύρω από έναν ή περισσότερους από τους τρεις άξονες κίνησης, που σα νοητές γραμμές διέρχονται από το κέντρο βαρύτητας του αεροπλάνου. Στο σημείο που τέμνονται οι άξονες ο καθένας είναι πάντα σε γωνία 90ο σε σχέση με τους δυο άλλους.
Ο άξονας που περνά από το ρύγχος του αεροσκάφους και φτάνει στην ουρά του, λέγεται διαμήκης άξονας (longitudinal axis), ο άξονας που περνά από τη μια άκρη των πτερύγων στην άλλη λέγεται εγκάρσιος άξονας (lateral axis) και ο άξονας που περνά κάθετα από το κέντρο βάρους λέγεται κατακόρυφος άξονας (vertical axis).
Οι κινήσεις του αεροπλάνου σε καθένα από τους άξονες αυτούς λέγονται Rolling, Pitching και Yawing. Για να επιτευχθούν αυτές οι κινήσεις χρειάζονται τα βασικά συστήματα ελέγχου, Aileron, Elevator και Rudder.
Aileron
Είναι μια αρθρωτή επιφάνεια με την οποία μπορούμε να ελέγξουμε την κίνηση του αεροπλάνου στον άξονα του roll. Η επιφάνεια αυτή βρίσκεται συνήθως στο πίσω μέρος της κάθε πτέρυγας. Τα πτερύγια του aileron είναι έτσι συνδεδεμένα ώστε όταν το ένα ανεβαίνει, το άλλο στην άλλη πτέρυγα αντίστοιχα να κατεβαίνει. Στη μια πτέρυγα λοιπόν θα έχουμε δημιουργία αρνητικής άντωσης και στην άλλη θετική. Αυτό που προκαλούν τελικά, είναι ότι εξαναγκάζουν τη μια πτέρυγα να ανέβει προς τα πάνω και ταυτόχρονα την άλλη προς τα κάτω. Έτσι έχουμε αλλαγή κλίσης του αεροπλάνου γύρω από το διαμήκη άξονα και τη στροφή του ανάλογα αριστερά ή δεξιά.
Elevator
Το Elevator είναι άλλο ένα σύστημα ελέγχου πτήσης, με το οποίο ο πιλότος μπορεί να ελέγξει το αεροσκάφος στον εγκάρσιο άξονα (pitch) δηλαδή για την άνοδο ή την κάθοδο. Τα πτερύγια αυτά βρίσκονται συνήθως στο πίσω μέρος των οριζόντιων σταθερών πτερύγων της ουράς του αεροπλάνου. Έχουν τη δυνατότητα κίνησης πάνω ή κάτω και είναι ελεγχόμενα από το πηδάλιο του χειριστή.
Εδώ, σε αντίθεση με το aileron, έχουμε την ταυτόχρονη κίνηση και των δυο επιφανειών δημιουργώντας είτε αρνητική είτε θετική άντωση και εξαναγκάζοντας τα horizontal stabilizer να κινηθούν ανάλογα πάνω ή κάτω . Έτσι έχουμε και αλλαγή της θέσης του αεροσκάφους, θέτοντάς το σε άνοδο ή σε κάθοδο.
Rudder
Σε ένα αεροσκάφος το rudder είναι ένα κινητό πτερύγιο, συνδεδεμένο με αρθρώσεις στο πίσω μέρος της κάθετης ουραίας πτέρυγας. Χρησιμοποιείται για τη μετακίνηση του αεροσκάφους στον άξονα του yaw. Ο πιλότος δηλαδή κινώντας το πηδάλιο του rudder, μπορεί να μετακινεί το ρύγχος του αεροσκάφους δεξιά ή αριστερά. Παρόλα αυτά το πτερύγιο αυτό δε χρησιμοποιείται μόνο του για να στρέψουμε το αεροπλάνο. Πρακτικά για τη στροφή ενός αεροπλάνου, κάνουμε κοινή χρήση των πηδαλίων aileron και rudder. Ο συνδυασμός και των δυο πηδαλίων έχει ως αποτέλεσμα την εκτέλεση μιας συντονισμένης στροφής και την αποφυγή ολίσθησης υπερστροφής ή υποστροφής (slipping – skidding).
Η χρήση μόνο του πηδαλίου rudder, μπορεί να στρέψει το σκάφος δεξιά ή αριστερά αλλά με πολύ μικρότερο ρυθμό. Κάποιες φορές ο πιλότος μπορεί να λειτουργεί το πηδάλιο rudder και να θέτει το αεροπλάνο σκόπιμα σε πλάγια πορεία, αντισταθμίζοντας κατάλληλα με το πηδάλιο aileron, στρέφοντάς το προς την αντίθετη κατεύθυνση.
Οι λόγοι που θα μπορούσε να το κάνει αυτό, είναι για να μπορέσει να ξεπεράσει την ύπαρξη πλαγίων ανέμων, σε μια προσπάθεια να μείνει ευθυγραμμισμένος με το διάδρομο κατά την προσγείωση, όπως επίσης και για να αυξήσει την οπισθέλκουσα ώστε να μπορέσει να χάσει γρήγορα ύψος, χωρίς να αυξάνεται η ταχύτητα. Άλλη μια χρήση του rudder είναι σε αεροσκάφη με περισσότερους από έναν κινητήρες, για να κρατήσουμε σταθερή πορεία σε περίπτωση ασύμμετρης ώθησης, λόγο απώλειας ή κράτησης ενός κινητήρα.
Δείτε το βίντεο για περισσότερες πληροφορίες
Για το FlightSimmer.GR
Γιάννης Ευαγγελινός
